پسر كوچكي وارد مغازه اي شد، جعبه نوشابه را به سمت تلفن هل داد و بر روي جعبه رفت تا دستش به دكمه هاي تلفن برسد و شروع كرد به گرفتن شماره. مغازه دار متوجه پسر بود و به مكالماتش گوش مي داد. پسرك پرسيد: خانم، مي توانم خواهش كنم كوتاه كردن چمن هاي حياط خانه تان را به من بسپاريد؟ زن پاسخ داد: كسي هست كه اين كار را برايم انجام مي دهد !پسرك گفت: خانم، من اين كار را با نصف قيمتي كه او ميگیرد انجام خواهم داد! زن در جوابش گفت كه از كار اين فرد كاملا راضي است. پسرك بيشتر اصرار كرد و پيشنهاد داد: خانم، من پياده رو و جدول جلوي خانه را هم برايتان جارو ميكنم. در اين صورت شما در يكشنبه زيباترين چمن را در كل شهر خواهيد داشت. مجددا زن پاسخش منفي بود. پسرك در حالي كه لبخندي بر لب داشت، گوشي را گذاشت. مغازهدار كه به صحبت هاي او گوش داده بود به سمتش رفت و گفت: پسر...، از رفتارت خوشم آمد؛ به خاطر اينكه روحيه خاص و خوبي داري دوست دارم كاري به تو بدهم. پسر جواب داد: نه ممنون، من فقط داشتم عملكردم را ميسنجيدم. من همان كسي هستم كه براي اين خانم كار مي كند. آيا ما هم ميتوانيم چنين خود ارزيابي از كار خود داشته باشيم؟
نظر اسلام: خود ارزیابى كه در منابع و متون اسلامى با عنوان محاسبه مطرح شده است به صورت یك برنامه منظم روزانه براى هر فرد توصیه شده و تا آن جا به این موضوع اهمیت داده شده است كه اگر روزى بر انسان بگذرد و او از این برنامه غفلت نماید و در یك محاسبه دقیق، به ارزشیابى اعمال و رفتارهاى خود نپردازد، در زمره پیروان پیامبر گرامى اسلام (ص) و اهل بیت آن حضرت به شمار نمى آید. امام كاظم (ع) در تبیین این نكته مى فرماید: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فى كل یوم، فان عمل خیرا استزاد الله منه و حمد الله علیه، و ان عمل شرا استغفر الله منه و تاب الیه؛ از ما نیست كسى كه هر روز به محاسبه و ارزیابى كارهاى خود نپردازد. پس اگر كار نیكى انجام داده است، از خداوند متعال فزونى آن را بخواهد، و خدا را بر موفقیتى كه به دست آورده است سپاس گوید؛ و اگر كار زشتى را مرتكب شده است، از خداوند، آمرزش آن را خواهد و توبه نماید. با دقت در سخن امام كاظم (ع) مى توان از آن ، سه نكته اساسى استنباط كرد:
در منابع و متون اسلامى، دستور العملهاى صریحى در مورد ارزیابى فرد از اعمال خویش وارد شده است. پیامبر گرامى اسلام (ص) مى فرماید: «حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا، وزنوها قبل ان توزنوا، و تجهزوا للعرض الاءكبر؛ خود را محاسبه و ارزیابى كنید قبل از این كه شما را محاسبه و ارزیابى كنند؛ و خودتان را بسنجید قبل از این كه شما را بسنجند؛ و خود را براى روز قیامت آماده و مجهز نمایید. |